Collecties herbestemd

Collectiemedewerker Michelle van Dun in de voormalige Bijbelzaal van het Cromhouthuis.

Het Bijbels Museum vaart sinds 2018 een nieuwe koers. Het maakt tentoonstellingen met een inhoudelijke link naar de Bijbel met nieuwe, in opdracht gemaakte kunst en/of bruiklenen. De tentoonstellingen zijn op verschillende locaties in het land te zien; in middelgrote musea, in monumentale kerken en in publieke gebouwen. Op deze manier bereiken we een groter en breder publiek, en renderen de investeringen in de tentoonstellingen op meer plekken in het land.

Collectie herplaatst en herbestemd
Het goed zorgen voor een museale collectie kost veel menskracht en middelen. Deze zijn in het Bijbels Museum beperkt. In het licht van de nieuwe koers besloot het bestuur van het Bijbels Museum in 2018 de collectie te herplaatsen bij andere erfgoedinstellingen, of – indien en voor zover er binnen de erfgoedsector geen belangstelling voor bestond – deze buiten de erfgoedsector te herbestemmen.

Transparant, verantwoord en zorgvuldig
Het herplaatsen en herbestemmen van de objecten en deelcollecties van het Bijbels Museum geschiedde volgens de Leidraad Afstoten Museale Objecten (LAMO). Alle objecten en ensembles die werden afgestoten, werden gepubliceerd op de zogenoemde afstotingsdatabase, waar ze twee maanden zichtbaar waren. In een aantal gevallen attendeerde het Bijbels Museum collega-musea op de beschikbaarheid van objecten op deze database. Collectie beherende instellingen (musea, archieven en bibliotheken) konden op grond van deze meldingen aangeven dat zij belangstelling hadden voor een specifiek object, meerdere objecten of een ensemble. Ook konden geregistreerde musea melding maken van beschermwaardigheid. Na de publicatietermijn van twee maanden waren er drie mogelijke scenario’s: er was belangstelling van één collectie beherende instelling die voldoet aan de criteria zoals vermeld in de gunningscriteria, er was belangstelling van meerdere collectie beherende instellingen die aan de criteria voldoen of er was geen belangstelling van collectie beherende instellingen. Bij belangstelling van meerdere instellingen woog het Bijbels Museum de argumentaties van de instellingen.

Het besluit tot gunning vond plaats op basis van de op de website van het Bijbels Museum gepubliceerde gunningscriteria. Collectie beherende instellingen hadden volgens de LAMO en volgens de gunningscriteria voorrang boven andere belangstellenden. Indien er geen belangstelling voor het object of het ensemble was getoond en het object of ensemble niet als beschermwaardig was aangemerkt, her bestemde het Bijbels Museum het object of ensemble buiten de erfgoedsector. Het werkte hiervoor onder meer samen met Stichting Onterfd Goed en de Museum Depot Shop. Het Bijbels Museum hield van ieder object of ensemble bij waar het terecht kwam. Zomer 2020 hadden bijna alle objecten een goed thuis gevonden en verhuisde het kantoor van het Bijbels Museum naar de Amsterdamse Corvershof. Van daaruit maakt het zijn missie waar, bezinning en bezieling bieden aan een breed publiek.

Projectleider van bovenstaand project, Toekomst Collecties Bijbels Museum, was Kathy Marchand. In 2022 verscheen de publicatie De Toekomst van een collectie. Ontzamelen in de praktijk waarin Carolien Croon, directeur Bijbels Museum, en Tessa Luger, specialist roerend erfgoed bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, dit unieke proces uitgebreid beschreven en stil staan bij alle lessons learned.